شرایط و انواع بورسیه تحصیلی

شرایط بورسیه تحصیلی

دریافت بورسیه تحصیلی بسته به نوع بورسیه، دانشگاه و کشور مقصد شرایط و انواع مختلفی دارد. به‌عنوان مثال یکی از امتیازهای مهم تحصیل در ایتالیا، امکان برخورداری از بورسیه تحصیلی ایتالیا است. دانشگاه‌های این کشور بورسیه‌های تحصیلی متفاوت و مختلفی به دانشجویان بومی و بین‌المللی اعطا می‌کنند. بعضی از این بورسیه‌ها را دولت و بعضی دیگر را دانشگاه برای دانشجویان درنظر گرفته است. یکی از معروف‌ترین و بهترین‌ بورسیه‌های ارائه شده توسط دولت ایتالیا، با عنوان بورسیه استانی یا بورسیه جهان سوم شناخته می‌شود. بورسیه استانی به دانشجویانی تعلبق می‌گیرد که در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری در ایتالیا مشغول به تحصیل هستند. رشته تحصیلی و زبان تحصیل و مقطع تحصیلی از شرایط دریافت این بورسیه نیست و دانشجویان صرفاً با ارائه مدارک و اثبات نیاز مالی به این نوع بورسیه دسترسی پیدا می‌کنند. بنابراین اگر قصد تحصیل در خارج از کشور را دارید، با مطلع شدن از شرایط بورسیه تحصیلی و فرآیند دریافت هریک از کمک هزینه‌های تحصیلی شرایط زندگی و تحصیلی به مراتب ساده‌تری را پیش بگیرید. در این مطلب به انواع بورسیه‌های تحصیلی و شرایط بورسیه‌ تحصیلی در کشور‌های مختلف نگاهی اجمالی خواهیم داشت.

بورسیه تحصیلی چیست؟

بورسیه یا همان کمک هزینه تحصیلی (Bursary) حمایت مالی حین تحصیل دانشگاه یا دولت است. بورسیه‌ها از طریق سیستمی به نام sliding scale برای دانشگاه‌ها تعریف شده است؛ بیشتر بودن مبلغ بورسیه به درآمد والدین دانشجویان بستگی دارد. هرچه این درآمد کمتر از سقف مشخص‌شده باشد، مبلغ بورسیه نیز کمتر خواهد بود. مسلماً اگر پدر شما جف بیزوس یا بیل گیتس باشد به هیچ عنوان کمک هزینه‌های مالی شامل حال‌تان نمی‌شود. 

انواع بورسیه‌های تحصیلی و شرایط دریافت آن‌ها

Scholarship

Scholarship کمک هزینه‌ای است که براساس شایستگی تحصیلی به دانشجویان اعطا می‌شود. دانشگاه‌ها و مراکز علمی یا موسسه‌های خیریه این نوع بورسیه را برای دانشجویان ممتاز و واجد شرایط دوره‌های تحصیلات تکمیلی یعنی کارشناسی ارشد و دکترا در نظر گرفته‌اند  و دانشجو ملزم به بازپرداخت آن نیست. دانشجویانی متقاضی این نوع بورسیه‌ تحصیلی‌، باید از سوابق تحصیلی قابل‌قبولی برخوردار باشند و همچنین برای تمدید آن از طرف دانشگاه، عملکرد مثبتی از خود نشان دهند. بورسیه تحصیلی Erasmus Mundus یکی از انواع scholarship است که مختص دانشجویان کارشناسی ارشد درنظر گرفته شده است و کل شهریه دانشگاه را پوشش می‌دهد. با استفاده از این بورسیه دانشجوی واجد شرایط ماهانه ۱۰۰۰ یورو به مدت ۲۴ ماه دریافت می‌کند.

Scholarship انواع مختلفی دارد که به‌شرح زیر است: 

• بورسیه تحصیلی بر پایه شایستگی (Merit-based)

این بورسیه بنابر شایستگی‌ها علمی، هنری، ورزشی و سایر توانایی‌های دانشجویان درنظر گرفته شده است. در برخی از موارد این نوع کمک هزینه‌های تحصیلی مستقیماً در اختیار دانشجو قرار می‌گیرند. با این‌حال گاهی اوقات هزینه‌ی درنظر گرفته به مؤسسه‌ و دانشگاه دانشجو داده می‌شود. دانشگاه Hamburg و پلیتکنیک میلان از این نوع کمک هزینه‌های مالی در اختیار دانشجویان خود قرار می‌دهند.

• بورسیه تحصیلی بر پایه نیاز (Need-based)

این نوع کمک هزینه در اختیار دانشجویانی قرار می‌گیرد که برای ادامه تحصیل به کمک مالی نیاز دارند. یکی از مثال‌های معروف این نوع بورسیه ، بورسیه‌های دولتی ایتالیا، بورسیه استانی یا بورسیه جهان سوم ایتالیا است. دانشجویان در حال تحصیل مقاطع مختلف از کارشناسی تا دکترا در ایتالیا ‌می‌توانند این بورسیه‌ را دریافت کنند. سن، میزان درآمد سالانه خانواده، وضعیت مسکن دانشجو و تعداد خواهران و برادران، مواردی هستند که برای اعطای بورسیه بررسی می‌شوند. سوابق تحصیلی تأثیری در روند دریافت این بورسیه ندارد. 

• بورسیه دانشجویان ویژ (Student-specific)

این بورسیه  براساس جنسیت، نژاد، مذهب، خانواده و تاریخچه پزشکی و بسیاری عوامل خاص دیگر به متقاضیان تعلق می‌گیرد. بورسیه‌های اقلیت (Minority scholarships) یکی از انواع رایج کمک هزینه‌ تحصیلی است. برای مثال دانشجویان بومی کانادا برای تحصیل در کشور خودشان یا خارج از کانادا می‌توانند از این نوع بورسیه استفاده کنند. از دیگر انواع این بورسیه‌ها با عنوان  Gates Millennium Scholars  شناخته می‌شود که مختص دانشجویان ممتاز آمریکایی آفریقایی، آمریکایی هندی و آمریکای لاتینی است که در کالج ثبت‌نام می‌کنند. 

• بورسیه مشاغل خاص (Career-specific)

این بورسیه مختص دانشجویانی است که در رشته‌هایی با تقاضای بالا مانند پرستاری تحصیل می‌کنند. در ایالات متحده برای تشویق پرستاران به ورود به این زمینه‌ی شغلی بورس‌های تحصیلی کامل اعطاء می‌شود. دانشجویان دانشگاه ادیث کوان استرالیا در رشته پرستاری و مامایی و بهداشت از امکان داشتن چنین بورسیه‌ای برخوردارند. 

• بورسیه ویژه کالج (College-specific)

بورسیه‌های تحصیلی ویژه کالج توسط دانشکده‌ها و دانشگاه‌ها به متقاضیان دارای مهارت بالا پیشنهاد می‌شود. در واقع این نوع بورسیه‌ براساس پیشرفت تحصیلی و شخصی اعطاء می‌شود. برای دریافت برخی از این بورسیه‌ها داشتن وثیقه الزامی است. دانشجویانی که این کمک‌ هزینه‌های تحصیلی را دریافت می‌کنند ممکن است ملزم به کار برای کارفرمایی خاص در مدت زمانی مشخص یا کار در مناطق روستایی و دورافتاده باشند.

• بورسیه ورزشی (Athletic)

نوعی کمک هزینه تحصیلی یا جوایز مالی است که هزینههای کالج، دانشگاه یا یک مدرسه خصوصی  را به ورزشکاران با استعداد اعطاء می‌کند. بورسیه‌های ورزشی به‌ورزشکاران رشته‌های انفرادی باتوجه به توانایی فرد در آن رشته ورزشی تعلق می‌گیرد. بورسیه‌های ورزشی در ایالات متحده رایج و متداول هستند.  بورسیه های ورزشی تا حد زیادی توسط انجمن ملی ورزشکاران کالج (NCAA) تنظیم میشود.

• بورسیه‌های تحصیلی خلاقانه (Creative Contest Scholarships)

این بورسیه‌ها به دانشجویان خلاق ارائه می‌شود. در واقع این نوع کمک هزینه‌ها برای دانشجویانی درنظر گرفته شده است که ایده‌هایی منحصربهفرد و خلاقانه دارند. به عنوان مثال berlin school of creative leadership.

Award

در برخی از موارد و البته ضوابط خاص کمک هزینه‌ تحصیلی به‌صورت پاداش به دانشجویان تعلق می‌گیرد. کسب رتبه برتر در ترمی خاص، تائیدیه هیئت علمی در مورد صلاحیت برتر علمی دانشجو یا بسته به نوع موسسه یا سازمانی که این پاداش را در نظر گرفته، داشتن مقاله معتبر یا نیاز مالی این پاداش به دانشجویان داده می‌شود. این پاداش‌‌ها ممکن است در طول چند ترم در اختیار دانشجویان قرار گیرد و البته نیازی نیست دانشجو آن را به دانشگاه بازگرداند. میزان مبلغ پاداش به اندازه‌ای نیست که از طریق آن هزینه‌های تحصیل تامین شود. این مبلغ مستقیماً به حساب دانشجو واریز می‌شود یا به صورت کوپن، بن خرید کتاب، هزینه سفر برای ارائه مقاله در کنفرانسی خاص یا هزینه شرکت در یک دوره تخصصی درمی‌آید. برای مثال Coca-Cola Scholars Foundation  و Dell Scholars Program جزو پاداش‌های دانشگاهی بزرگ ایالت متحده هستند.

Loan

وام دانشجویی یا وام تحصیلی (Student loan) نوعی وام یا کمک هزینه تحصیلی است که دانشجویان برای کمک به پرداخت شهریه دانشگاه، هزینه کتاب‌ها و مخارج زندگی از آن استفاده می‌کنند. نکته حائز اهمیت این است که وام تحصیلی تنها مختص شهروندان کشور ارائه دهنده وام است و به دانشجویان بین‌‌المللی نمی‌توانند از آن بهره ببرند. برای دریافت این نوع وام وجود ضامن مقیم آن کشور الزامی است. بازپرداخت وام‌های تحصیلی بعد از اتمام دوره دانشگاه شروع میشود و نرخ سود آن‌ها به‌مراتب پایینتر است و از شرایط بازپرداخت منعطف‌تری در قیاس با وام بانکی برخوردارند. دانشجویان بین‌المللی در حال تحصیل دانشگاه‌های کانادا می‌توانند برای دریافت وام تحصیلی از بانک‌های خصوصی کانادا اقدام کنند. برای دریافت وام دانشجویی داشتن ضامنی با سابقه و معتبر الزامی است.  

Grant

در بیشتر مواقع اصطلاحات Scholarship و Grant به‌جای یکدیگر استفاده می‌شوند. اما اختلافاتی بین این دو کمک هزینه تحصیلی وجود دارد؛ کمک هزینه Grant برخلاف Scholarship براساس نیاز (financial need) به دانشجویان داده می‌شود. وضعیت مالی دانشجو یا خانواده آن مورد بررسی قرار می‌گیرد و کمک هزینه‌ای بلاعوض در اختیار به او اعطا می‌شود. این کمک هزینه تحصیلی را نهادهای خصوصی و دولتی یا سازمان‌های خیریه سالانه در اختیار دانشجویان قرار می‌دهند. میزان این کمک هزینه‌ها متغیر است و شرایط دریافت آن از سوی سازمان و نهاد ارائه‌دهنده مشخص می‌شود. کمک‌ هزینه‌های تحصیلی آژانس توسعه و همکاری‌های بین‌المللی اسپانیا و  Study Grants for International Students در دانشگاه بولونیا ایتالیا نمونه‌های از انواع Grant هستند.

Fellowship

در واقع این نوع کمک هزینه که براساس شایستگی اعطاء می‌شود همانند دیگر کمک هزینه‌ها برای تأمین بخشی از هزینه‌های تحصیل و زندگی دانشجو درنظر گرفته شده است. کمک هزینه Fellowship به دانشجویان دوره دکترا و در مواردی کارشناسی ارشد و همچنین آن دسته از گروه‌های پژوهشی‌ تعلق می‌گیرد که بر روی موضوع خاصی تمرکز دارند و عموماً هر ساله تمدید می‌شود. فلوشیپ فوق دکتری بنتینگ از فلوشیپ‌های معروف دانشگاه‌های کانادا است. این بورسیه به دانشجویان فوق دکتری علوم طبیعی، علوم اجتماعی و سلامت اختصاص دارد. مبلغ این بورسیه ۷۰۰۰۰ دلار در سال و بهمدت دو سال خواهد بود.  دولت کانادا این بورسیه را سالانه برای ۷۰ نفر درنظر گرفته است. همچنین دانشجویانی که موفق به دریافت فلوشیپ دکتری در فرانسه شوند، ماهانه ۱۴۰۰ یورو به مدت ۳ سال از دانشگاه مقصد دریافت می‌کنند. فلوشیپ دکتری در فرانسه مانند قرارداد کاری هیچ شرایط سنی ندارد و تا پنج سال قابل تمدید است. فلوشیپ‌های تحقیقاتی، فلوشیپ‌های تدریس، فلوشیپ‌های پزشکی از انواع مختلف این نوع کمک هزینه‌های تحصیلی هستند. 

 

Tuition Waiver

کمک هزینه معاف از پرداخت شهریه در واقع نوعی کمک‌ هزینه تحصیلی غیرپولی است که با توجه به امتیاز کسب شده در دوره پذیرش به بهترین داوطلبان اعطاء می‌شود. حذف شهریه (Tuition Waiver ) تنها شامل شهریه دانشگاه (هزینه واحدهای درسی) می‌شود و ممکن است دانشجو کلاً یا بخشی از پرداخت شهریه معاف شود. همچنین این کمک هزینه تحصیلی می‌تواند شامل هزینه خوابگاه یا هزینه یک بازدید علمی باشد. در برخی از کشور‌های اسکاندیناوی مثل سوئد، نروژ، دانمارک، فلاند و… به جای ارائه بورسیه، سیستم معافیت از پرداخت شهریه برای دانشجویان نخبه در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد تعریف شده است. معاف از پرداخت شهریه می‌تواند به صورت کامل (Full Fund) و جزئی (Partial Fund) باشد. در حالت کامل، تمام هزینه‌های دانشگاه، محل زندگی یا خوابگاه، خوراک، کتاب‌های درسی و غیره برای کل مدت تحصیل یا زمانی مشخص مثلا یک سال توسط دانشگاه پرداخت می‌شود. در حالت جزئی تنها بخشی از هزینه‌های دانشگاه، حدود ۵۰ درصد را دربرمی‌گیرد. یکی از این کمک هزینه‌های تحصیلی که به صورت معاف از پرداخت شهریه است مربوط به برنامه  Radboud  Scholarship برای دانشجویان غیراروپایی در حال تحصیل دانشگاه‌های هلند است.

Research Assistantship

دستیار تحقیق نوعی کمک هزینه تحصیلی است که در آن دانشجو در ازای دریافت شهریه جزئی یا کامل و یا کمک هزینه به عنوان “دستیار” فعالیت می‌کند. دانشجویانی که به آنها دستیار تحقیق اعطا می‌شوند، به عنوان دستیار آزمایشگاه شناخته می‌شوند. اما به واقع این افراد در آزمایشگاه کار نمی‌کنند بلکه اغلب در نوشتن مقاله یا کتاب کمک به استاد بوده و یا اگر نیاز به انجام نظر سنجی، تحقیقات و موارد دیگر باشد، فعالیت می‌کنند. در حالت کلی دانشجویانی که موفق به کسب دستیار تحقیق از طرف یک دانشگاه شده‌اند می‌بایست بر روی موارد زیر کار کنند:

• جمع‌آوری داده‌ها، ورود و تجزیه و تحلیل آن‌ها
• مرور ادبیات و دیگر کارهای کتابخانه
• نوشتن گزارشات
• سازماندهی و تمیز کردن آزمایشگاه یا مطب

Teaching Assistantship

دستیار تدریس ( Teaching Assistantship ) یا TA درواقع همانند استاد حمل تمرین عمل می‌کند. به‌عبارت دیگر TA نوعی کار دانشجویی است که از طریق استاد به دانشجو داده می‌شود و استاد یا دانشگاه حقوقی به دانشجو پرداخت می‌کنند. دستیاران آموزشی در دانشگاه‌ها معمولاً دانشجوی تحصیلات تکمیلی هستند که دانشجویان هم‌مقطع خود یا مقطع پایین‌تر را آموزش می‌دهند. با این وجود کار یا وظایف این افراد شرح مشخصی ندارد و باتوجه به درخواست استاد میتواند تصحیح برگهها، برگزاری امتحان، جلسه رفع اشکال یا موارد دیگری را شامل شود. 

قانون خاصی برای گرفتن TA وجود ندارد و معمولاً دانشجویانی با سطح علمی بالا می‌توانند این را پست تصاحب کنند. داشتن مهارت‌های ارتباطی قابل قبول در Speaking می‌تواند برای دانشجویان ممتاز امتیازی در گرفتن TA محسوب شود. 

 

اعزام دانشجو

دانشجویانی که قصد دارند تحصیلات خود را در کشورهای دیگر با سیستم‌های آموزشی متفاوت ادامه‌ دهند، اغلب با سؤالات و ابهامات زیادی روبرو هستند. مؤسسات اعزام دانشجو با مشاورین مجرب و ارتباط‌های گوناگونی که با دانشگاه‌های مختلف دارند از آخرین تغییرات شرایط مهاجرت باخبرند. به همین دلیل یکی از مطمئن‌ترین اقدامات برای تسهیل امور مهاجرت، تماس با مشاورین باتجربه در این زمینه است. مؤسسه سیم آخر از مجرب‌ترین این مراکز مشاوره در زمینه امور مهاجرت به حساب می‌آید که فعالیت خود را از سال ٨٢ با آموزش کنکور هنر شروع کرده است. فعالیت‌های فرهنگی مؤسسه سیم آخر بعد از سال‌ها تجربه در حوزه مشاوره تحصیلی و مدیریت آموزش به فعالیت در زمینه «مشاوره تحصیل در خارج از کشور» و «اعزام دانشجو» متصل شده است تا راه مطمئنی را برای دانشجویانی که قصد تحصیل در کشورهای دیگر را دارند، فراهم کند.